İngiltere Hükümeti, çocukluk çağı obezitesiyle mücadele kapsamında televizyon ve çevrimiçi platformlarda yayımlanan abur cubur reklamlarına yönelik bir dizi yeni kısıtlamayı devreye sokacağını açıkladı. Bu yasak, 1 Ekim 2025 itibarıyla yürürlüğe girecek ve 21:00’den önce yayınlanan televizyon reklamlarının yanı sıra çevrimiçi reklamları da kapsayacak. Bu adım, çocukların sağlıksız gıda ve içeceklerin reklamlarına maruz kalmalarını engelleyerek onların beslenme alışkanlıklarını olumlu yönde etkilemeyi amaçlıyor.
Geçmişten Günümüze Uygulanan Politikalar
Bu kısıtlama, ilk olarak 2021’de dönemin başbakanı Boris Johnson tarafından duyurulmuş, ancak endüstrinin uyum sağlaması için erteleme kararı alınmıştı. Mevcut Sağlık Bakanı Andrew Gwynne, “bu sorunu daha fazla ertelemeden doğrudan ele almak istiyoruz” diyerek, alınan önlemlerin işletmeler için belirsizliği ortadan kaldıracağını ve çocukların daha sağlıklı gıda seçeneklerine yönelmesini sağlayacağını belirtti. Gwynne, “Kısıtlamalar, çocukları küçük yaşlardan itibaren beslenme tercihlerini etkileyen sağlıksız gıda ve içeceklerin reklamlarından koruyacak,” dedi.
İngiltere’de yapılan resmi araştırmalar, çocukların obezite oranlarının giderek arttığını gösteriyor. İlkokula başlayan her beş çocuktan birinin fazla kilolu ya da obez olduğu belirtilirken, ilkokuldan mezun olduklarında bu oran üçte bire yükseliyor. Bu artan oranlar, hükümetin daha sert önlemler almasının gerekliliğini ortaya koyuyor.
Kapsama Giren Ürünler
Yeni düzenlemeye göre, sağlıksız olarak tanımlanan gıda ve içecekler iki kritere göre belirlenecek. İlk olarak, ürünlerin besin değerleri analiz edilerek tuz, yağ, şeker ve protein oranları değerlendirilecek. İkinci olarak, ürünlerin hükümet tarafından belirlenen 13 kategoriden birine girmesi gerekecek. Bu kategoriler arasında gazlı içecekler, cipsler, tatlılar, kahvaltı gevrekleri, çikolata ve tatlılar, dondurmalar, bisküviler, pastalar, yoğurtlar ve hazır yemekler yer alıyor. Bebek mamaları, diyet ürünleri ve tıbbi amaçlı içecekler ise yasak kapsamında olmayacak.
Daha Önceki Uygulamalar ve Diğer Ülkelerdeki Durum
Bu yeni kısıtlama, İngiltere’de abur cubur reklamlarına yönelik ilk önlem değil. 2009 yılında çıkarılan yasayla, 16 yaş altındaki çocuklara yönelik yayınlarda bu tür reklamlar yasaklanmıştı. Ayrıca 2016’da yürürlüğe giren gazlı içecek vergisi, üreticileri içeceklerdeki şeker oranlarını azaltmaya yöneltmişti. Bunun sonucunda, 2019 yılı itibarıyla İngiltere’de satılan içeceklerden 45.000 ton şeker çıkarılmıştı.
Diğer ülkeler de benzer önlemler almayı değerlendiriyor. Norveç, 18 yaş altı gençlere yönelik gazlı içecek, şekerleme ve dondurma reklamlarını yasaklamaya hazırlanırken, Portekiz, izleyicisinin en az %25’inin 16 yaş altı olduğu TV ve radyo yayınlarında sağlıksız gıda reklamlarını kısıtladı. Avrupa Birliği ise 2023’te yayımladığı bir raporla üye ülkelere gençlere yönelik abur cubur reklamlarını sınırlandırmalarını tavsiye etti.
Türkiye’de Ne Yapılmalı?
İngiltere ve diğer ülkelerde uygulamaya konulan bu tarz kısıtlamalar, Türkiye’de de özellikle çocuk sağlığı üzerine düşünen gıda üreticileri için bir uyarı niteliğinde olabilir. Türkiye’de abur cubur ürünleri üreten firmalar, toplum sağlığını göz önünde bulundurarak ürünlerinde daha sağlıklı içeriklere yer verebilir ve reklam stratejilerini bu doğrultuda yeniden şekillendirebilirler. Bununla birlikte, enerji içecekleri ve yüksek şekerli ürünlerin tüketimini azaltacak farkındalık kampanyalarına katkıda bulunmaları, toplum sağlığı açısından büyük önem taşıyacaktır. Marketlerde sağlıksız gıdaların satışını sınırlandırmak, daha sağlıklı seçeneklerin öne çıkarılması gibi politikalar da Türkiye için değerlendirilebilir. Bu tür bir yaklaşımla, firmalar toplum nezdinde daha sorumlu ve bilinçli markalar olarak konumlanabilir ve uzun vadede sağlıklı nesillerin yetişmesine katkı sağlayabilirler.
