Los Angeles’taki J. Paul Getty Müzesi, 530 yılına tarihlenen nadir bir bronz cenaze sedirini Türkiye’ye iade etti. Manisa’daki bir mezardan 1980’lerde kaçak kazılarla çıkarılan bu antik eser, Türk yetkililere resmi bir törenle geri teslim edildi. İade süreci, Türkiye Kültür ve Turizm Bakanlığı’nın yürüttüğü kapsamlı araştırmalar ve müze yetkilileriyle kurulan iş birliği sayesinde gerçekleşti.
Eserin Türkiye’ye geri dönmesindeki en önemli adım, Kültür ve Turizm Bakanlığı ile J. Paul Getty Müzesi tarafından yürütülen incelemelerle eserin gerçek kökeninin tespit edilmesi oldu. Bakanlık, müze ile yaptığı araştırmalarda, eserin 1980’lerin başında Manisa ilindeki bir mezardan yasa dışı yollarla çıkarıldığını ve Avrupa’daki koleksiyonlara ait olduğu iddiasının sahte olduğunu ortaya çıkardı. Sedir, 1982 yılında İsviçreli bir sanat taciri tarafından müzeye satılmıştı ve tacir, eserin 1920’lerden beri Avrupa’daki çeşitli koleksiyonlarda bulunduğunu iddia etmişti. Ancak bu iddia, yürütülen bilimsel araştırmalar sonucunda geçersiz kılındı.
Araştırmalarda, bronz sedirin üzerindeki keten parçalarının, Manisa’daki mezarda bulunan ahşap ve bronz levhalarla birebir örtüştüğü belirlendi. Türk arkeologlar tarafından mezarda bulunan diğer buluntularla yapılan karşılaştırmalar, sedirin orijinal olarak Manisa’daki bir cenaze töreninde kullanıldığını doğruladı. Böylece eserin yasal olarak Türkiye’ye ait olduğu kanıtlanmış oldu.
Kültür ve Turizm Bakan Yardımcısı Gökhan Yazgı, müze ile gerçekleştirilen iş birliğini övdü ve iadenin sadece bir kültürel varlığın geri kazanılması değil, aynı zamanda kültürel miras kaçakçılığına karşı önemli bir zafer olduğunu vurguladı. Yazgı, bu tür iade süreçlerinin kültürel miras kaçakçılarına güçlü bir mesaj gönderdiğini belirterek, Türkiye’nin kültürel mirasının korunması için uluslararası iş birliği yapmaya devam edeceklerini söyledi. Bakanlık, bu iadenin, Türkiye’nin son yıllarda kültürel mirasına ait eserleri geri kazanma noktasında attığı önemli adımlardan biri olduğunu ifade etti.
J. Paul Getty Müzesi Direktörü Timothy Potts, eserin iadesinde Türk ve Amerikalı bilim insanlarının yaptığı ortak araştırmaların büyük rol oynadığını vurguladı. Potts, Türk arkeologlarının yaptığı kazıların ve analizlerin eserin arkeolojik ve tarihi bağlamının netleşmesine yardımcı olduğunu belirtti. Ayrıca, bu iade sürecinin Türkiye ile müze arasında kültürel mirasın korunması konusundaki iş birliğini güçlendirdiğini söyledi. Potts, bu tür iş birliklerinin devam edeceğini belirterek, Türkiye Kültür Bakanlığı ve arkeologlarla olumlu ilişkiler kurmak istediklerini ifade etti.
Bu iade, Türkiye’nin kültürel mirasına ait eserleri geri kazandırma yolunda attığı önemli adımların bir parçası olarak görülüyor. 2023 yılı itibarıyla Türkiye’ye iade edilen eser sayısı 36’ya ulaşmış durumda ve son 20 yıl içinde bu rakam 12 binin üzerine çıktı. Bronz cenaze sediri, bu başarı hikayesinin en son örneği olarak Türkiye’nin kültürel mirasını koruma çabalarına katkıda bulundu.
